Wiedza - Pasieka Fabryczna

Pszczelarzu, pomagaj sobie sam- czyli o dobroczynnym homogenacie czerwiu trutowego

Praca z pszczołami zapewne wymaga wiele wysiłku. Stanowi ona najwyższy udział kosztów. Głównym jej celem jest pozyskanie miodu. Obok tego też, podczas wycinania czerwiu trutowego i niszczenia Varroa, niezamierzenie pozostaje odpad w postaci homogenatu. Przekonany jestem, że może on być dla pszczelarza dobrodziejstwem.

1.     Czy pszczelarstwo to zamiłowanie, czy ciężka praca ?

Na podstawie ewidencji czasu pracy w sezonie 2008/2009 ustaliłem, że na prowadzenie 61 pniowej pasieki poświęciłem 1 010 godzin, z czego 570 godzin przypadało na czynności bezpośrednio związane z pszczołami. Wynika z tego, że czynności te, tj. przeglądy, miodobrania, hodowla, podkarmianie i leczenie, zajmowały średnio 9,3 godziny na rodzinę. Przypuszczam, że w pasiece mniejszej czas ten na obsługę jednego pnia jeszcze wzrośnie. Dodać należy, że większość tych prac nie da się zmechanizować. Pszczelarzom wiadome jest, że prace te są uciążliwe i mają wpływ na ich zdrowie. Można to zobrazować na przykładzie okresowych przeglądów rodzin, jak również miodobrania. I tak, najprościej wykonujemy przegląd po wiosennym oblocie. Pszczoły są wówczas bardzo łagodne, obejmują najmniejszą ilość plastrów. Tylko pobieżnie sprawdzamy czerwienie matek i zapasy. Jednak wraz z rozwojem rodziny zmuszeni jesteśmy starannie obejrzeć niemal każdą ramkę czerwiu, szczególnie kiedy rodzina wchodzi w nastrój rojowy. Jakie są warunki pracy w czasie takiego przeglądu? Stoimy zwykle obok ul, nisko pochyleni nad nim. Pośpiech i szczególna uwaga nie daje możliwości skorzystania z chwili odpoczynku. Pozycja taka powoduje realne przeciążenie kręgosłupa. Czujemy to po kilku godzinach pracy.

               Jeszcze inaczej wygląda praca przy odbieraniu ramek z miodem do wirowania. Pszczoły bronią zapasów, skłonne są do rabunków, szczególnie w okresie letnim. Zmusza to pszczelarza najpierw do energicznego strząsania pszczół z każdej ramki, a dopiero później zmiatania pozostałych pszczół. Wygląda to nieraz jak wyścig z pszczołami, które uparcie wracają na plastry z miodem. Takich ramek może być kilkaset dziennie. Podczas strząsania pszczół z 1-2 kilogramowych ramek najbardziej cierpią stawy ramion. Dlatego z czasem, głównie z tego powodu, pszczelarze narzekają na tego rodzaju dolegliwości.

               Warto wspomnieć, że według istniejącego poglądu, każdy pozyskany kilogram miodu jest wynikiem przemieszczania masy siedmiu kilogramów. To dodatkowo świadczy o uciążliwości tego zajęcia. Mimo tego, większość pszczelarzy to osoby starsze, a nawet tacy, którzy po przejściu na emeryturę z zamiłowaniem podejmują się pszczelarstwa.

2.     Jak można sobie pomagać ?

Po wieloletnim doświadczeniu mogę stwierdzić, że na wspomniane wyżej dolegliwości pomocny jest homogenat, który pozostaje podczas wycinania czerwiu trutowego i oczyszczania z niego Varroa. Pszczelarze traktują go jako odpady i nie wiedzą co z nimi zrobić. W rzeczywistości jest to cenny produkt, porównywalny do mleczka pszczelego (W.A. Isidorow, Alchemia Pszczół, 2013). Przypuszczałem, że wiedza o tym zasługuje na upowszechnienie, dlatego o czerwiu trutowym wspomniałem także w Pszczelarstwie (nr 4/2014). Pomimo tego jak dotąd, nie słyszałem by ktoś ze znanych mi pszczelarzy spożytkował homogenat czerwiu trutowego do celów leczniczych.

               W przekonaniu od wielu lat o pomocnym działaniu homogenatu, szczególnie teraz, gdy
w wieku 80+ pasieka w okresie letnim rozrasta się nawet do 80 uli, nie marnuje tego produktu. Wycięty czerw przecieram przez sito, schładzam, nalewam do woreczków i układam w zamrażarce (Fot. 1). Homogenat taki nie traci biologicznej aktywności i można go używać przez wiele miesięcy. W porównaniu do mleczka pszczelego ma tę zaletę, że otrzymujemy go w dużych ilościach i możemy zewnętrznie stosować bez ograniczeń.     

Fot. 1 Kostki zamrożonego homogenatu

         Michał Zawilak         Wrocław, dnia 23.01.2021 r.